धर्म र भगवानको महत्त्व
बाल्योगेश्वर महाराजको दिव्य शिक्षामा धर्म र भगवानको अर्थलाई गहिरो र सरल तरिकाले स्पष्ट गरिएको छ। हिन्दु धर्मले ३३ कोटी देवी-देवताको अस्तित्वलाई स्वीकृति दिन्छ। तर महाराजले भन्नुहुन्छ, “भगवान भनेको केवल एक हुनुहुन्छ। उहाँलाई विभिन्न रूप, नाम र स्वरूपले चिनिन्छ, तर उहाँको एकत्व सधैं अपरिवर्तनीय छ।”
उहाँले उदाहरण दिनुहुन्छ—एउटा स्त्रीले आफ्नो भूमिका अनुसार फरक नाम पाउँछिन्। आफ्नो बच्चाका लागि आमा, भाइका लागि दिदी, पतिको लागि पत्नी, र बुवाका लागि छोरी। व्यक्ति एउटै हो तर सम्बन्धअनुसार नाम फरक-फरक हुन्छ। यही प्रकारले भगवान एकै हुनुहुन्छ, तर उहाँलाई संसारका विभिन्न रूपमा पुकारिन्छ।
धर्मको अर्थ
महाराजका अनुसार धर्म जीवनको त्यो सिद्धान्त हो, जसले मानिसलाई सही र गलतको सीमारेखा सिकाउँछ। धर्म भनेको केवल अनुष्ठान वा पूजा मात्र होइन। यो नैतिकता, मर्यादा, र सामाजिक अनुशासन हो। धर्मको अनुपस्थितिमा समाजले आफ्नो रूप गुमाउँछ।
उहाँ भन्नुहुन्छ, “धर्म भनेको त्यो शक्ति हो, जसले मानिसलाई दुष्कर्म र अनैतिक आचरणबाट रोक्छ। उदाहरणका लागि, आफ्नो आमालाई बहिनी वा पत्नीको रूपमा हेर्न मानिस असमर्थ छ। यो मर्यादा धर्मले निर्माण गरेको हो। यदि धर्म नहुने हो भने समाज राक्षसी प्रवृत्तिले भरिने थियो।”
रामायणको दृष्टान्तद्वारा धर्मको व्याख्या
बाल्योगेश्वर महाराजले रामायणको एक अद्भुत दृष्टान्तलाई धर्मको महत्त्व बुझाउन प्रयोग गर्नुहुन्छ। जब रावणले सीता जीलाई हरण गर्यो, उहाँले खोज्न सजिलो होस् भनेर आफ्नो पहिरन र गहनाका टुक्रा मार्गमा छोड्नुभयो। लक्ष्मण र हनुमान जीले ती वस्तुहरू भेट्टाउँदै जानुभयो।
हनुमानले सोध्नुभयो, “यो नथुनी कसको हो?”
लक्ष्मणले उत्तर दिनुभयो, “म पक्का भन्न सक्दिनँ। किनभने मैले कहिल्यै आफ्नो भाउजुको अनुहार हेरेको छैन।”
उहाँले यस दृष्टान्तबाट सिकाउनुहुन्छ, “हाम्रो हिन्दु धर्मले ठूला व्यक्तिहरूप्रति सम्मान र मर्यादाको शिक्षा दिन्छ। आफ्नो कर्तव्यप्रति निष्ठावान् र व्यवहारमा शुद्धता कायम राख्नु नै धर्मको सार हो।”
जीवनको मार्गदर्शन
महाराज भन्नुहुन्छ, “धर्म भनेको जीवन जिउने तरिका हो। भगवान भनेको जीवनको आधार हो। धर्मले मान्छेलाई बाटो देखाउँछ, भगवानले प्रेरणा दिनुहुन्छ। यी दुईको संगमबाट जीवन सफल हुन्छ।”
निष्कर्ष
बाल्योगेश्वर महाराजका उपदेशले धर्म र भगवानको महत्वलाई सरल र गहिरो रूपमा प्रकट गर्छन्। उहाँको विचारमा धर्म जीवनलाई अनुशासन र मर्यादामा बाँध्ने शक्ति हो, र भगवान त्यो शक्ति हुनुहुन्छ, जसले सृष्टिलाई चलायमान राख्नुहुन्छ। धर्म र भगवानलाई बुझेर, आत्मसात गरेर अघि बढ्दा मानिसको जीवन सफल र सुखमय हुन्छ।